Vooruitgang?

In dit artikel:

Al sinds de oudheid bestond de zorg dat externe tekens het innerlijk geheugen zouden verzwakken. Rond 500 v.Chr. zou de dichter Simonides de basis hebben gelegd voor de bekende mnemotechniek: door beelden aan vaste plaatsen te koppelen — het latere “memory palace” of loci-principe — kon hij zelfs verminkte slachtoffers van een ingestorte zaal identificeren aan de hand van waar ze hadden gezeten.

In de middeleeuwen bleef die plaats-beeldmethode populair; leerboeken adviseerden bijvoorbeeld een verlaten kerk als ideaal parcours om herinneringen systematisch neer te leggen. Met de uitvinding van de boekdrukkunst raakte dat systeem echter op de achtergrond: boeken werden het nieuwe externe geheugen en het nut van uit het hoofd leren nam af. De Verlichtingsencyclopedieën van Diderot en d’Alembert versnelden die omslag: waarom alles onthouden als naslagwerken alles konden verzamelen?

De digitale revolutie maakte die trend razendsnel: internet verving papieren naslagwerken en maakte collectieve kennis direct beschikbaar. Nu staat kunstmatige intelligentie als nieuwste laag bovenop dat proces — hulpmiddelen die informatie niet alleen opslaan maar ook interpreteren — en roept dat opnieuw vragen op over de rol en waarde van ons eigen geheugen en denkvermogen. Vandaag is de uitdaging niet alleen toegang tot feiten, maar het bewaren van kritische vaardigheden en diep begrip te midden van groeiende externe assistentie.