Vergeten grafmonument Gemertse dokter Buissink teruggevonden in Lieshout
In dit artikel:
In Gemert-Bakel zijn drie 19e- en 20e-eeuwse grafmonumenten aangewezen als gemeentelijke monumenten: het gedenkteken van huisarts Joannes Buissink (overleden 1879), het grafkruis van kunstenares en kluizenares Maria Kruysen (1899-1988) op de begraafplaats van Handel, en het door beeldhouwer Toon Grassens ontworpen monument voor zijn ouders Toon en Anna Grassens-Coolen.
Het monument van dokter Buissink, die van 1856 tot zijn dood in 1879 als dorpsarts in Gemert werkte, bleek ‘vergeten’ te zijn en werd in Lieshout teruggevonden. Nadat het oude kerkhof in Gemert bij de opening van een nieuwe begraafplaats in 1902 was geruimd, belandde de hardstenen gedenksteen om onduidelijke redenen eerst in de tuin van dokter Teeben en bij een verbouwing in delen op het erf van de heer Gevers. De voet ontbreekt; het middengedeelte met inscriptie is nog goed leesbaar ondanks algen, en een gebroken kapiteel is bewaard gebleven. Een van de ijzeren doken ontbreekt, maar kan volgens experts gemakkelijk worden vervangen.
Maria Kruysen groeide op in armoedige omstandigheden als dochter van kunstenaar Jan Kruysen en leefde later als kluizenares in Handel in een huisje dat vol hing met haar schilderijen. Haar graf wordt gemarkeerd door een granieten kruis met een schilderpalet en staat nog op de oorspronkelijke plaats; het monument hoeft alleen rechtgezet te worden.
Het monument van Toon Grassens voor zijn ouders is in Romeinse stijl vervaardigd uit gezoet basalt met een metalen plaquette en verkeert in goede staat. Na het verlopen van de grafrechten verhuisde dit monument van de openbare begraafplaats naar particulier terrein. Grassens is lokaal bekend om realistische beeldengroepen en restauratiewerk aan de Bossche Janskathedraal.
Een gespecialiseerd bureau inventariseerde cultuurhistorisch waardevolle grafmonumenten op de 11 begraafplaatsen van de gemeente en adviseerde drie schrijnstukken voor beschermde status op basis van kunsthistorische waarde, ouderdom, betekenis voor de gemeenschap, materiaal, symboliek en staat van onderhoud. Het advies is Buissinks monument na herstel in zijn geheel terug te plaatsen op de begraafplaats van de Sint Janskerk (liggend), het Grassens-monument opnieuw een plek te geven en het Kruysen-gedenkteken recht te zetten. De gemeentelijke aanwijzing betekent dat de gemeente zorgt voor groot onderhoud; de parochie krijgt een vergoeding voor klein onderhoud op rooms-katholieke begraafplaatsen. Of en hoe de verplaatsing en restauratie van de twee monumenten gefinancierd worden, is nog open.